Τι είναι στην πραγματικότητα η ψυχοθεραπεία;

13. Απρίλιος 2022

Είτε πρόκειται για έναν επίμονο ιό γρίπης, είτε για έναν επαναλαμβανόμενο πονοκέφαλο είτε για ένα διάστρεμμα στον καρπό, ο γενικός γιατρός μας είναι το πρώτο μέρος που εμπιστευόμαστε. Διστάζουμε να τον επισκεφθούμε ή ίσως και να νιώθουμε άβολα; Οι περισσότεροι θα απαντούσαν σε αυτές τις ερωτήσεις με ένα ηχηρό όχι. Γιατί όμως πολλοί άνθρωποι εξακολουθούν να αισθάνονται τόσο άβολα σήμερα για το να αναζητήσουν επαγγελματική βοήθεια για ψυχολογικά προβλήματα; Αμέτρητες μελέτες αποδεικνύουν ότι η ψυχοθεραπεία μπορεί να επιφέρει αξιοσημείωτες αλλαγές και να αποκαταστήσει πολύτιμη ποιότητα ζωής. Γιατί λοιπόν να μην θέλουμε κι εμείς να επωφεληθούμε από αυτή τη δυνατότητα υποστήριξης;!

Πώς λειτουργεί η ψυχοθεραπεία; Και τι αντιμετωπίζεται;

Ο όρος ψυχοθεραπεία περιλαμβάνει γενικά τη στοχευμένη αντιμετώπιση ψυχολογικών καθώς και ψυχοσωματικών παθήσεων. Παραδείγματα αυτού είναι:

• Συναισθηματικές διαταραχές όπως κατάθλιψη, μανία και διπολική διαταραχή
• Σχιζοφρένεια, σχιζοτυπικές και παραληρηματικές διαταραχές όπως οι ψυχώσεις
• Νευρωτικές, αγχώδεις και σωματομορφικές διαταραχές, όπως φοβίες, άγχος ή ιδεοψυχαναγκαστικές διαταραχές
• Προβλήματα συμπεριφοράς με σωματικές διαταραχές και παράγοντες όπως διατροφικές διαταραχές ή διαταραχές ύπνου
• Διαταραχές προσωπικότητας και συμπεριφοράς, όπως οριακός ή παθολογικός τζόγος

Ο στόχος της θεραπευτικής αγωγής είναι να βελτιώνεται διαρκώς η σκέψη, το συναίσθημα και η δράση του ενδιαφερόμενου και να ξεπεραστούν οι οξείες κρίσεις. Οι υπάρχοντες πόροι πρέπει να ενεργοποιηθούν με τη βοήθεια του θεραπευτή και να μάθουν εναλλακτικούς τρόπους δράσης. “Βοηθώντας τους ανθρώπους να βοηθήσουν τον εαυτό τους”, οι ασθενείς θα πρέπει επίσης να έχουν μάθει ένα μπουφέ στρατηγικών μετά τη θεραπεία, ώστε να είναι σε θέση να αντιμετωπίζουν κατάλληλα το άγχος και τις δύσκολες καταστάσεις.

Στάδια και διάρκεια της θεραπείας

Η λεγόμενη “αρχική συνέντευξη”

Στην αρχική συνέντευξη, ο θεραπευτής ζητάει πρώτα από τον ασθενή να μιλήσει ελεύθερα για τον λόγο που ήρθε και για τα προβλήματά του. Ο θεραπευτής θα κάνει επίσης κάποιες ερωτήσεις, αλλά έχει μεγάλη σημασία πώς ή με ποια σειρά ο ασθενής περιγράφει τα παράπονά του. Στο τέλος της συνεδρίας, ο θεραπευτής θα αναφέρει αν ο ασθενής έχει έρθει στο σωστό σημείο με τα συμπτώματά του και αν η ψυχοθεραπεία φαίνεται κατάλληλη.

Οι δοκιμαστικές συνεδρίες

Στις επόμενες δύο έως πέντε συνεδρίες, ο θεραπευτής θα συλλέξει διαγνωστικό υλικό και θα προσπαθήσει να αποκτήσει μια γενική εικόνα του συνόλου των παραπόνων του ασθενούς. Είναι επίσης σημαντικό για αυτόν να αποκτήσει μια πρώτη ιδέα για το πώς η θεραπεία μπορεί να υποστηρίξει τον ασθενή στην ανακούφιση των συμπτωμάτων του. Ο ασθενής, με τη σειρά του, μπορεί να χρησιμοποιήσει τις ώρες αυτές για να αισθανθεί αν η χημεία μεταξύ αυτού και του θεραπευτή είναι σωστή και αν μπορεί να οικοδομηθεί μια σχέση εμπιστοσύνης. Εάν και οι δύο πλευρές καταλήξουν στο συμπέρασμα ότι θα ήθελαν να συνεργαστούν, ο θεραπευτής θα υποβάλει αίτηση για βραχυπρόθεσμη ή μακροπρόθεσμη θεραπεία στην ασφαλιστική εταιρεία.

Η “φάση εργασίας”

Αρχίζει η εργασία πάνω στο ατομικό θεραπευτικό σχέδιο, συνήθως σε εβδομαδιαία βάση. Ο θεραπευτής θα χρησιμοποιήσει ορισμένες τεχνικές για να υποστηρίξει την αντιμετώπιση παλαιών και νέων συναισθημάτων καθώς και την εφαρμογή νέων συμπεριφορών. Οι ιδέες μπορούν να ενθαρρύνονται, να παρακινούνται, αλλά και να αντιμετωπίζονται ανάλογα.

Τέλος της ψυχοθεραπείας

Όταν επιτευχθούν οι στόχοι της θεραπείας που έχουν τεθεί, έχει έρθει η ώρα να πείτε αντίο. Αρχικά, τα χρονικά διαστήματα μεταξύ των συνεδριών μπορούν να αυξηθούν προκειμένου να δοκιμαστούν και να εδραιωθούν οι αλλαγές που έχουν εκπονηθεί

Η διάρκεια της ψυχοθεραπείας εξαρτάται από τον θεραπευτικό στόχο και μπορεί να ποικίλει σε μεγάλο βαθμό ανάλογα με το πρόβλημα. Για παράδειγμα, η βραχυπρόθεσμη θεραπεία περιλαμβάνει το πολύ 24, η μακροπρόθεσμη θεραπεία ακόμη και 60 ή περισσότερες μονάδες θεραπείας με περίπου 50 λεπτά χρόνου συνομιλίας.

Δεν είναι όλες οι ψυχοθεραπείες ίδιες: μορφές θεραπείας

Υπάρχουν πολλές διαφορετικές μορφές θεραπείας, οι οποίες βασίζονται στις δικές τους θεωρίες και θεραπευτικές προσεγγίσεις. Το ποια είναι η καταλληλότερη για το άτομο εξαρτάται από διάφορους παράγοντες, όπως η σοβαρότητα των συμπτωμάτων. Ένας άλλος καθοριστικός παράγοντας είναι το πόσο καλά μπορεί να προσαρμοστεί ο ασθενής στην εκάστοτε μέθοδο.

Συμπεριφορική θεραπεία: Θεωρείται ότι τα προβληματικά ή ακατάλληλα πρότυπα συμπεριφοράς ή σκέψης μαθαίνονται μέσω της εμπειρίας. Ο στόχος είναι να αντικατασταθούν τα αρνητικά πρότυπα με νέα και κυρίως ευεργετικά πρότυπα.

Ψυχανάλυση: Η καταπίεση των συναισθημάτων και των συγκρούσεων εμπόδισε την υγιή ανάπτυξη στο παρελθόν. Ο στόχος είναι τώρα να αποκαλύψετε και να επιλύσετε τις εσωτερικές συγκρούσεις.

Θεραπεία βασισμένη στην ψυχολογία βάθους: Και εδώ υποτίθεται ότι τα τρέχοντα παράπονα βασίζονται σε μια εσωτερική ψυχολογική σύγκρουση. Ωστόσο, η έμφαση δίνεται στη λεγόμενη “κεντρική σύγκρουση” και στην αναζήτηση των αιτιών στην προσωπικότητα ή στο παρελθόν.

Συστημική θεραπεία: Η ασθένεια ενός μεμονωμένου ατόμου αποτελεί εδώ σύμπτωμα μιας διαταραχής στην αλληλεπίδραση ενός ολόκληρου συστήματος (π.χ. της οικογένειας). Στη διαδικασία ανάκτησης πρέπει να συμπεριληφθούν τα σχετικά στοιχεία προσκόμισης.

Πότε έχει νόημα η θεραπεία;

Η έναρξη ψυχοθεραπείας είναι πάντα σκόπιμη όταν οι σκέψεις, τα συναισθήματα και η συμπεριφορά υποβαθμίζουν την ποιότητα ζωής. Σε κακές περιπτώσεις, η εργασία δεν μπορεί πλέον να γίνει ή επηρεάζονται οι κοινωνικές επαφές. Υπάρχουν επίσης ψυχικές ασθένειες, όπως η ναρκισσιστική διαταραχή προσωπικότητας, όπου οι πάσχοντες μπορούν να ζήσουν πολύ καλά με τα συμπτώματά τους. Σε αυτές τις περιπτώσεις, είναι μάλλον οι συγγενείς που υποφέρουν από αυτές και ενθαρρύνουν το πάσχον άτομο να αναζητήσει θεραπεία. Τα ιατρικά ανεξήγητα σωματικά συμπτώματα αποτελούν επίσης ένδειξη για την αναζήτηση επαγγελματικής υποστήριξης. Τα θιγόμενα άτομα έχουν συχνά μια μακρά διαγνωστική πορεία πίσω τους και βιώνουν έντονη αδυναμία και απελπισία. Από τη μία πλευρά, οι ψυχικές ασθένειες μπορεί να είναι η αιτία των σωματικών συμπτωμάτων, ή τα ψυχικά προβλήματα μπορεί να προκύψουν εξ αρχής από αυτές.

Μια κατά κύριο λόγο καταφατική απάντηση στις ακόλουθες ερωτήσεις μπορεί να διευκολύνει την απόφαση για ψυχοθεραπεία:

• Επηρεάζουν τα παράπονα την καθημερινή ζωή;
• Υπάρχει αυξανόμενη απώλεια ενδιαφέροντος;
• Υπάρχει περισσότερη συναισθηματικότητα από ό,τι συνήθως;
• Ανησυχεί το περιβάλλον;
• Υπήρξε κάποια τραυματική εμπειρία στο παρελθόν;
• Αυξάνεται η κατανάλωση διεγερτικών ή άλλων επιβλαβών ουσιών;

Ποιος θεραπεύει πού;

Αφού απαντηθεί το ερώτημα της αναγκαιότητας της ψυχοθεραπείας, θα πρέπει να αποφασιστεί πού και σε ποιο πλαίσιο θα διεξαχθεί η θεραπεία. Κατ’ αρχήν, η ψυχοθεραπεία μπορεί να διεξαχθεί από ψυχολογικό ψυχοθεραπευτή ή ψυχίατρο. Ο ψυχοθεραπευτής είναι αυτός που διεξάγει τη συνήθως εβδομαδιαία θεραπεία συζήτησης με τον ασθενή και εργάζεται με τη συνειδητή αντιμετώπιση καθώς και με τις αιτίες των προβλημάτων. Ο ψυχίατρος, από την άλλη πλευρά, ως ιατρός, φροντίζει επίσης για τη σωματική διάγνωση και συνταγογραφεί φάρμακα. Κατ’ αρχήν, για τις περισσότερες κλινικές εικόνες είναι σκόπιμο να ξεκινάτε με ψυχοθεραπεία και να χρησιμοποιείτε φαρμακευτική αγωγή ως συμπλήρωμα, εάν είναι απαραίτητο.

Το ερώτημα σχετικά με το πού θα διεξαχθεί η θεραπεία εξαρτάται αποκλειστικά από τη σοβαρότητα των συμπτωμάτων. Η θεραπεία στα εξωτερικά ιατρεία συνιστάται για ασθενείς με υψηλότερο λειτουργικό επίπεδο, οι οποίοι μπορούν ακόμη να διαχειρίζονται την καθημερινή τους ζωή ανεξάρτητα. Η ενδονοσοκομειακή παραμονή προσφέρει ένα προστατευτικό πλαίσιο εάν οι ασθενείς έχουν πολύ κακή υγεία, συμμετέχουν σε ψυχοθεραπεία στα εξωτερικά ιατρεία για μεγάλο χρονικό διάστημα χωρίς επιτυχία και παρουσιάζουν συμπεριφορά που είναι επικίνδυνη για τους ίδιους ή τους άλλους.
Η ψυχοθεραπεία, είτε είναι εξωνοσοκομειακή είτε ενδονοσοκομειακή, μπορεί να καλύπτεται από τη νόμιμη ασφάλιση υγείας ή να πραγματοποιείται στο πλαίσιο ιδιωτικής θεραπείας ή σε ιδιωτική κλινική. Σε ορισμένες περιπτώσεις, οι εγκαταστάσεις και οι θεραπευτές ειδικεύονται σε ορισμένες ψυχολογικές διαταραχές, γεγονός που θα πρέπει να λαμβάνεται υπόψη κατά την αναζήτηση του κατάλληλου προσώπου επικοινωνίας.

Τέλος, είναι σημαντικό να τονιστεί ότι είναι πάντα σκόπιμο να ζητάτε τη γνώμη ενός επαγγελματία για ένα υπάρχον παράπονο και να μη διστάζετε να εκμεταλλευτείτε την ευκαιρία να λάβετε βοήθεια και να ανακτήσετε την ποιότητα ζωής σας.

Κατηγορίες: Διαταραχές άγχους Θεραπεία